Eerst maar eens een hartekreet. Het creatieve onderwijs in Nederland is op doorsneescholen van een zeer beperkt niveau. Kleuters leren vooral te knippen en te plakken volgens het voorbeeld van de juffrouw. Kinderen in hogere klassen krijgen stap voor stap wel wat meer vrijheid, maar nog steeds worden creatieve vaardigheden vooral gelijkgesteld aan leren verven en verschillende soorten handvaardigheid. Als de lessen beeldende vorming zich uitbreiden tot driedimensionale werkstukken is dat gewoonlijk al heel wat.
In feite leren scholen kinderen vooral ‘binnen de regels’ te opereren oftewel een grote mate van conformisme. En daar blijft het niet bij. Want ook op het voetbal- en hockeyveld leren kinderen hoofdzakelijk zich te richten naar de strakke spelregels, die volledig door volwassenen bedacht zijn. Hoewel strategisch spelinzicht en sportief gedrag ook belangrijke waarden zijn, raakt het stimuleren van creatief gedrag bij dit alles wel ondergesneeuwd.
Dat is jammer, want creativiteit is zoveel meer dan oefeningen in handvaardigheid. Creativiteit draait in wezen om het aanmoedigen van kinderen om hun eigen weg te vinden die bij hun persoonlijkheid past, om zelfvertrouwen mee te geven en nieuwe oplossingen te vinden. Het draait om iets doen waar je erg opgetogen over raakt. En het gaat over doorzetten, ook als mensen om je heen het plan raar of dom vinden.
Al met al gaat een creatieve opvoeding dus om kinderen aan te moedigen tot experimenten en hun eigen stijl en passies te vinden. Als ouders kun je daarbij wel degelijk een behulpzame rol spelen. Wayne Dyer geeft in zijn boek ‘Een toekomst voor u en uw kinderen’ daarvoor enkele strategieën, zoals deze:
- Laat kinderen vanuit hun eigen perspectief leren. Dat betekent dat ouders een geduldige houding moeten hebben en kinderen hun eigen mogelijkheden laten ontdekken. Geef kinderen alle gelegenheid uit te zoeken wat ze in het leven graag doen.
- Creativiteit en risico nemen gaan samen. Geef kinderen de ruimte om te experimenteren. Laat ze hun eigen recepten bedenken, hun eigen bouwsels of hun eigen spel. Haal de druk af van een georganiseerd leven en sta zoveel mogelijk spontaniteit toe.
- Laat kinderen op zoveel mogelijk terreinen van hun leven zichzelf zijn. Laat ze hun eigen regels verzinnen en kauw niet alles voor. Creatieve mensen blijven in hun leven nooit precies binnen de lijntjes. Ze doen alles op hun eigen manier.
- Prijs kinderen voor hun eigen stijl. Onderdruk elke neiging kinderen met anderen te vergelijken.
- Neem kinderen serieus. Een kind is niet een mens dat ‘onaf’ is, maar een compleet mens met zijn eigen mogelijkheden op zijn eigen ontwikkelingsniveau.
- Citeer geen regels als reden waarom kinderen iets moeten doen. Een creatieve benadering van het leven betekent dat je je eigen beslissingen neemt bij praktisch alles wat je doet.
- Laat zien dat er verschillende perspectieven zijn om een onderwerp te benaderen en dat er vaak geen goede of foute antwoorden zijn. Zijn mensen in rijke landen gelukkiger dan inwoners van arme landen? Dat is nog maar de vraag. Wees niet bang om te zeggen dat je iets niet weet en leer ook je kinderen die woorden te zeggen. Creatieve mensen raken door deze woorden gemotiveerd om op onderzoek uit te gaan.
- Creatieve mensen hebben privacy nodig. Dat geldt ook voor kinderen. Geef ze de mogelijkheden voor een eigen plek waar ze zich terug kunnen trekken en kunnen doen waar ze zelf zin in hebben.
- Creatieve mensen doen creatief werk in de eerste plaats omdat ze daar vreugde en voldoening uit halen, niet omdat daarmee beloningen mee te behalen zijn in de vorm van salaris, prijzen of loftuitingen. Wanneer je een kind prijst, probeer dan de nadruk te leggen op wat het voor hen persoonlijk betekent en leer hen niet naar externe beloningen (goede cijfers, complimenten, kadootjes) te streven. Externe beloningen kunnen de zogeheten 'intrinsieke belangstelling' zelfs helemaal ondermijnen, zo blijkt uit psychologische experimenten. Als het om een of andere reden 'moet', geeft het geen voldoening meer.
- Met verveling is helemaal niets mis. Het hoeft niet altijd leuk te zijn. Van frustraties leren kinderen meer dan van een leven waarin alles wordt uitgestippeld en ze geen eigen verantwoordelijkheid dragen. Manieren om met zich vervelende kinderen om te gaan, beschreef ik eerder in het artikel Help ik verveel me zo!
- Geef je kinderen het voorbeeld van iemand die geniet van zijn creatieve bezigheden.
- Malcolm Forbes
Ideeenmaker: Manieren om je kinderen tot creativiteit te stimuleren
